Home > บทความ OH&S จากสายงานวิชาชีพ (Meet the Professional) > Safety Engineer for JorPor EP.2

อุบัติเหตุจากการใช้เครื่องเจียชนิดมือถือและการป้องกัน

Tags: meet the professional -safety engineer for jorpor series, meet the professional, วุฒินันทน์ ปัทมวิสุทธิ์

เผยแพร่เมื่อ: 22/06/2563....,
เขียนโดย คุณวุฒินันทน์ ปัทมวิสุทธิ์, Safety Engineer for JorPor Series...,
– กรรมการสาขาวิศวกรรมความปลอดภัย วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (วสท.) / รองประธานอนุกรรมการเทคโนโลยีไฟฟ้าและเครื่องจักรกล สมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย) ในพระราชูปถัมภ์

 

“อุบัติเหตุจากการใช้เครื่องเจียชนิดมือถือและการป้องกัน"

 

เครื่องเจียชนิดมือถือ หรือหินเจียมือ หรือบางท่านนิยมเรียก ‘ลูกหมู’ (Angle Grinder, Handheld Grinder) จัดเป็นเครื่องมือกลที่มีประโยชน์ในการทำงานทั้งเจียและตัดสำหรับงานหลากหลายลักษณะ แต่ในชณะเดียวกันก็มักจะก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย ในประเทศไทย เรามักพบว่ามีข่าวการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากการใช้เครื่องเจียชนิดมือถืออยู่บ่อยครั้งทีเดียวในแทบทุกปี เช่น

 

  • 7 เม.ย. 2563 “แผ่นหินเจียแตกกระเด็นใส่คนงานก่อสร้างมอเตอร์เวย์ ตัดเส้นเลือดใหญ่ดับคาที่” เกิดเหตุ ณ นครราชสีมา – ข่าวสยามรัฐ

 

  • 19 ม.ค. 2563 “ใบหินเจียรแตก กระเด็นใส่ช่างหนุ่ม แขน-ขาเหวอะ เลือดไหลไม่หยุด เจ็บสาหัส” เกิดเหตุ ณ จันทบุรี – ข่าวสด Online

 

 

  • 8 ก.ย. 2561 “สุดสยองหนุ่มช่างเชื่อมถูกเศษใบหินเจียที่แตกพุ่งเจาะเข้าเบ้าตา” เกิดเหตุ ณ สมุทรปราการ – ข่าว 77 ข่าวเด็ด

 

 

 

สถิติการเกิดอุบัติเหตุจากการใช้เครื่องเจีย 

จากข้อมูลของราชสมาคมป้องกันอุบัติเหตุแห่งสหราชอาณาจักร (UK’s Royal Society for the Prevention of Accidents) พบว่าเครื่องเจียจัดเป็นเครื่องมือกลที่มีอันตรายมากโดยติดหนึ่งในสิบของเครื่องมือกลที่มีความเสี่ยงสูงและมีอุบัติเหตุมากกว่า 5,400 กรณีในทุก ๆ ปีทีเดียว! 

จากสถิติข้อมูลอุบัติเหตุพบว่ากว่าครึ่งหนึ่งมาจากการใช้เครื่องเจียมาจาก ความผิดพลาดของผู้ใช้ หรือ พฤติกรรมการทำงานที่ไม่เป็นไปตามขั้นตอน มากกว่าความบกพร่องของเครื่องเจียหรือใบเจีย/ใบตัด ซึ่งส่วนใหญ่การบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากงานเจีย/ตัดสามารถป้องกันได้โดยการควบคุมการทำงานและปรับพฤติกรรมการทำงานที่ปลอดภัย

หลักการใช้ใบเจีย/ตัดอย่างปลอดภัย

  • เลือกใช้ขนาดใบเจีย/ตัดให้เหมาะสมกับขนาดของเครื่องเจียเสมอ

                - โดยปกติใบเจีย/ตัดที่มีขนาดใหญ่มักจะมีความเร็วรอบในการทำงานโดยหมุนช้ากว่าใบที่มีขนาดเล็ก

                - การใช้ใบเจีย/ตัดขนาดใหญ่ ทำให้มักมีความจำเป็นต้องถอดการ์ดครอบออก ซึ่งอาจจะก่อให้เกิดอันตรายอย่างยิ่งทีเดียว ในกรณีที่เกิดใบแตกในขณะทำงาน

ภาพ : การใช้ใบขนาด 14 นิ้วกับเครื่องเจียขนาด 9 นิ้ว โดยถอดการ์ดครอบออก

                - รูแกนของใบเจีย/ตัดต้องพอดีกับช่องยึดใบของเครื่องเจียพอดี ถ้าไม่พอดี ห้ามใช้แหวนแปลงเสริมโดยเด็ดขาด!

 

ภาพ : การเสริมแหวนแปลงเข้ากับช่องรูแกนใบขนาด 14 นิ้วซึ่งใหญ่กว่ารูแกนใบขนาด 9 นิ้ว

  • ห้ามใช้ใบเจียสำหรับงานตัด และ ห้ามใช้ใบตัดสำหรับงานเจีย โดยเด็ดขาด!

                - ใบตัดจะถูกออกแบบมาเพื่อทนทานต่อการเสียดสีและความร้อนที่ขอบใบ ส่วนใบเจียมิได้ออกแบบเพื่องานในลักษณะนี้ ใบเจียจะถูกออกแบบให้มีความทนทานต่อแรงกดในแนวด้านข้างหรือผิวหน้าของใบ ดังนั้นจำเป็นยิ่งที่จะต้องเลือกใช้ใบตามลักษณะของงาน

                - โดยตามลักษณะงานมักจะมีงานทั้งเจียทั้งตัด จึงต้องมีใบทั้งสองชนิด หรือในกรณีที่ทำงานต่อเนื่องอาจต้องมีเครื่องเจีย 2 เครื่องเพื่อติดตั้งใบเจียและใบตัดพร้อมใช้ทั้งสองเครื่อง

  • ความเร็วรอบของใบเจีย/ตัดต้องมากกว่าความเร็วรอบของเครื่องเจียเสมอในทุกกรณี

                - ถึงแม้ว่าใบเจีย/ตัดจะอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ ก็มักพบว่าความเร็วรอบที่เกินกำหนดจะส่งผลให้เกิดความเครียดภายใน ทำให้ใบสามารถฉีกขาด แตกและระเบิดได้อย่างง่ายดาย

ภาพ : แผ่นป้ายรายละเอียดเครื่องเจีย

 

 

ภาพ : แผ่นป้ายรายละเอียดใบเจีย

                - โดยทั่วไปใบเจีย/ตัดจะมีการกำหนดความเร็วทำงานสูงสุด (Maximum Operating Speed) ซึ่งจะเผื่อค่าความปลอดภัยไว้แล้ว เมื่อความเร็วรอบมากขึ้นอาจส่งผลให้ความเร็วที่จุดขอบใบสัมผัสวัสดุเกินค่าความเร็วระเบิดที่ขอบใบ (Bursting Peripheral Speed) จึงมีผลให้ใบแตกระเบิดได้

 

ภาพ : ความสัมพันธ์ของค่า Peripheral Velocity และ Safety Factor

  •  ตรวจสอบใบเจีย/ตัดก่อนติดตั้งหรือใช้งานเครื่องเจียทุกครั้ง และหมั่นตรวจสอบเป็นระยะ ๆ

                - ห้ามใช้ใบเจีย/ตัด ที่มีสภาพแตกร้าว มีรอยบิ่น ผิวยุ่ย โค้งงอ

                - เปลี่ยนใบทันทีเมื่อพบสัญญาณของการสึกหรอหรือเสียหายที่ชัดเจน

ภาพ : สภาพใบเจียชำรุด

หลักการใช้เครื่องเจียอย่างปลอดภัย

  • ห้ามใช้เครื่องมือกลที่สายไฟชำรุดหรือเห็นสายทองแดง
  • ห้ามใช้เครื่องเจียที่สวิตช์ไม่สามารถใช้งานได้ โดยทั่วไปการใช้เครื่องเจียจะใช้สวิตช์แบบกดติด-ปล่อยดับ (Safety Switch, Cut-off Switch, Deadman’s Switch, Paddle Switch) จะให้ลดความรุนแรงในกรณีเกิดอุบัติเหตุเครื่องเจียหลุดมือ จะส่งผลให้เครื่องหยุดการทำงานทันที่ ซึ่งจะส่งผลให้ลดแรงสะบัดหรือเครื่องหมุนช้าลงจนหยุดเองได้

ภาพ : Cut-off Switch

  • การ์ดครอบต้องติดตั้งอยู่ตามข้อกำหนดของผู้ผลิตและมีสภาพสมบูรณ์

ภาพ : การ.ใส่การ์ดครอบที่ม่ถูกต้อง

  • การบำรุงรักษาให้ทำตามคำแนะนำของผู้ผลิต ในกรณีมีการซ่อมแซมให้ทำโดยช่างผู้ชำนาญเท่านั้น
  • เครื่องเจียชนิดมือถือเหมาะสมใช้ในงานเจียเป็นหลัก ในการทำงานตัดให้พิจารณาเลือกใช้เครื่องตัดจะปลอดภัยกว่า

กฎความปลอดภัยในการทำงานเจีย

  • สวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล (PPE) ที่เหมาะสม เช่น กระบังหน้าและหมวกนิรภัย หรือหมวกนิรภัยชนิดติดกระบังหน้า ชุดปกป้องร่างกายหรือเอี๊ยมหนัง รองเท้านิรภัย ถุงมือนิรภัยควรพิจารณาเลือกใช้ชนิดหนังหรือชนิดผ้าแบบกันบาดระดับ 5 ในบางพื้นที่อาจต้องใช้เครื่องช่วยหายใจเพิ่มเติม

ภาพ : ตัวอย่างการสวมใส่ PPE

  • เก็บผม เสื้อผ้าแบบรัดกุม เครื่องประดับ สร้อย นาฬิกา แหวน ออกห่างจากเครื่องเจีย
  • เปิดเครื่องเจียสักครู่ราว 1 นาทีเมื่อติดตั้งใบเจียหรือมีการยึดจับใบใหม่ ในกรณีที่พบการสั่นของใบ ให้หยุดทำการตรวจสอบการยึดจับใบใหม่
  • หยุดการทำงานเจียทันทีเมื่อพบว่าการทำงานมีการสั่นไหวเพิ่มขึ้นหรือลดลงผิดปกติ
  • ห้ามใช้งานเครื่องเจียชนิดมือถือทำงานเหนือศีรษะโดยเด็ดขาด
  • ห้ามใช้งานจนเครื่องเจียร้อนจัด
  • ยึดจับชิ้นงานด้วยปากกาจับชิ้นงาน ห้ามยึดจับชิ้นงานด้วยมือหรือเท้าโดยเด็ดขาด

ภาพ : การจับชิ้นงานด้วยมือที่ไม่ถูกต้อง

  • ใช้สองมือในการจับเครื่องเจีย ถ้ามีที่จับด้านข้างให้ใช้มือจับให้มั่นคง ห้ามใช้เครื่องเจียโดยจับเครื่องด้วยปากกาจับชิ้นงานโดยเด็ดขาด
  • ห้ามเอื้อมไปทำงานโดยใช้เครื่องเจีย ให้จัดพื้นที่ยืนปฏิบัติงานที่มั่นคงตลอดการทำงาน
  • ห้ามออกแรงกดเครื่องเจียมากเกินไป ใช้แรงกดเบาถึงปานกลางอย่างสม่ำเสมอจะดีที่สุด ในกร๊ที่กดแรงเกินไปอาจทำให้ใบติดขัดกับชิ้นงานและอาจเกิดการหมุนย้อนกลับ หรือ ‘Kickback’ ซึ่งจะเกิดอันตรายอย่างรุนแรงกับผู้ปฏิบัติงาน
  • ปลดพลังงานหรือถอดปลั๊กออกทุกครั้งเมื่อเปลี่ยนใบ ให้ตรวจสอบสวิตช์อยู่ในตำแหน่งปิดก่อนเปิดใช้งาน
  • ห้ามใช้งานเครื่องเจียระหว่างขาทั้งสองข้าง
  • ดูแลเด็กและสัตว์เลี้ยงออกนอกพื้นทีปฏิบัติงานและให้แน่ใจว่าทุกคนในพื้นที่ปฏิบัติงานสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล (PPE) ที่เหมาะสม

ข้อแนะนำในการใช้งานอย่างปลอดภัย

  • ใบเจียจะใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดเมื่อเครื่องเจียอยู่มีมุมระหว่าง 5 – 15 องศาเทียบกับพื้นผิวของชิ้นงานที่เจีย  ที่มุมตามนี้จะให้การสัมผัสของชิ้นงานกับผิวของใบเจียสูงสุดในขณะที่ให้ความปลอดภัยสูงต่อผู้ปฏิบัติงาน

ภาพ : มุมของการจับเครื่องเจีย

  • การ์ดครอบของเครื่องเจียให้อยู่ด้านเดียวกับผู้ปฏิบัติงานเสมอ

ภาพ : ตำแหน่งของผู้ปฏิบัติงานโดยใช้เครื่องเจียชนิดมือถือ

 

บทสรุป

เครื่องมือกลทุกชนิดล้วนแต่ก่อให้เกิดอันตรายโดยเฉพาะกับผู้ใช้งานเครื่องมือกลนั้น ๆ ได้โดยง่าย แต่มีเครื่องมือกลไม่มากนักที่ผู้ใช้งานมีความเสี่ยงสูงที่จะก่อให้เกิดอุบัติเหตุบาดเจ็บสาหัสหรือเสียชีวิตได้ง่ายเช่นเครื่องเจีย จากรายงานของหน่วยงานบริหารอาชีวอนามัยและความปลอดภัยแห่งสหรัฐอเมริกา หรือที่รู้จักกันในนาม OSHA ประมาณการว่ามีการเสียชีวิตมากถึงหนึ่งในสี่จากอุบัติเหตุในการใช้เครื่องเจียชนิดมือถือ  ซึ่งอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่สามารถป้องกันได้หากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องตะหนัก ให้ความรู้ ควบคุมที่พื้นที่ปฏิบัติงาน และให้ความสำคัญกับงานด้านความปลอดภัยในการทำงานกับเครื่องมือกลต่างๆ อย่างใกล้ชิด.

 

References:

 

Visitors: 367,077