งานขุดดิน : อันตรายในงานขุดดินและแนวทางการปฏิบัติเมื่อทำงานในหลุม บ่อ หรือคูน้ำ!
เผยแพร่เมื่อ: 22/08/2563....,
เขียนโดย คุณวุฒินันทน์ ปัทมวิสุทธิ์
กรรมการสาขาวิศวกรรมความปลอดภัย วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (วสท.)
รองประธานอนุกรรมการเทคโนโลยีไฟฟ้าและเครื่องจักรกล สมาคมส่งเสริมความปลอดภัยและอนามัยในการทำงาน (ประเทศไทย) ในพระราชูปถัมภ์
อุปนายก สมาคมผู้ตรวจสอบอาคาร (BSA)
งานขุดดิน: อันตรายในงานขุดดินและแนวทางการปฏิบัติ
เมื่อทำงานในหลุม บ่อ หรือคูน้ำ!
สถิติการเกิดอุบัติเหตุจากงานขุดดิน
ในช่วงหน้าฝน เรามักจะพบเหตุร้ายแรงจากดินถล่มจากงานขุดดินอยู่บ่อยครั้งโดยเฉพาะในการทำงานก่อสร้าง ซึ่งการทำงานขุดดินนั้น จัดได้ว่าเป็นหนึ่งในงานที่มีความเสี่ยงจากดินถล่มหรือการพังทลายของดินสูงมาก จากข้อมูลสถิติการเกิดอุบัติเหตุจากการทำงานขุดดิน ในช่วง 10 ปี (1990-2000) รวบรวมโดย OSHA หรือ สำนักบริหารความปลอดภัยและอาชีวอนามัย ภายใต้กระทรวงแรงงานของสหรัฐอเมริกาพบว่าสาเหตุหลักที่ทำให้เสียชีวิตเกือบครึ่ง (48%) มาจาก ‘ดินถล่มหรือการพังทลายของดิน (Cave-in)’!
ภาพประกอบ: สาเหตุการเสียชีวิตแยกตามลักษณะของอุบัติเหตุ(Distribution of Fatalities by Cause of Death, 1990-2000)
ข้อเท็จจริงในการทำงานขุดดิน
- การทำงานขุดดินหรือคูน้ำจัดเป็นหนึ่งในงานที่มีอันตรายสูงมาก
- ผู้ปฏิบัติงานมากกว่า 400 คนเสียชีวิตจากทำงานขุดดินหรือคูน้ำในสหรัฐอเมริกา
- ผู้ปฏิบัติงานหลายพันคนบาดเจ็บสาหัส
- งานขุดดินหรือคูน้ำส่วนใหญ่ที่เกิดอุบัติเหตุบาดเจ็บหรือเสียชีวิตลึกเพียง 1.5 ถึง 4.5 เมตร
- ผู้ปฏิบัติงานส่วนใหญ่ไม่เคยฝึกอบรมด้านความปลอดภัยในการทำงานขุดดิน
ภาพประกอบ: ภาพแสดงเหตุการณ์ดินถล่มทับคนงาน ขณะทำงานวางท่อระบายน้ำในคูลึก 3 ม. กว้าง 1 ม.
ความรุนแรงของอุบัติเหตุจากงานขุดดิน
ผู้ปฏิบัติงานส่วนใหญ่แทบไม่ได้สนใจเรื่องน้ำหนักของดิน ซึ่งดินหนึ่งคิวหรือหนึ่งลูกบาศก์เมตรอาจมีน้ำหนักระหว่าง 1.1 ถึง 1.6 ตันเลยทีเดียว ร่างกายคนไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อรับกับน้ำหนักที่มากขนาดนี้ ซึ่งอาจมีการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากน้ำหนักของดินได้ โดยมีผลมาจากหลายสาเหตุ เช่น
- การหายใจไม่ออก
- การถูกทับ
- การจมน้ำ
- การสูญเสียการไหลเวียนของเลือด และ
- วัสดุบนขอบหลุม บ่อ คูน้ำ กลิ้งหรือตกลงไปในงานขุดดินหรือคูน้ำ
ภาพประกอบ: การเสียชีวิตของคนงานจากดินถล่มในการทำงานในคูน้ำ (Worker, killed in a trench collapse, 2002 (NYT))
กลไกการพังทลายของดิน
- รอยแตกเกิดจากแรงดึงและเฉือนของผิวดิน
- รอยแตกมักเกิดที่ระยะ 1/3 ถึง 2/3 จากขอบผนังดิ่ง
- รอยแตกจะทำให้ดินเสียความแข็งแรง
- น้ำหนักของดินด้านบนจะถ่ายเทลงผนังดินที่ขุดด้านล่างเสมอ
- ผนังดินที่ขุดจะเป็นจุดแรกที่พังทลาย
- ผนังด้านบนส่วนใหญ่จะถล่มลงในหลุมขุด
- ดินรับแรงกดได้ดี แต่รับแรงดึงได้น้อย
ภาพประกอบ: ลักษณะการแตกของผิวดินก่อนเกิดเหตุดินถล่ม
ลักษณะทางกายภาพและหลักฟิสิกส์ของดิน
ดินถล่มเป็นเรื่องพื้นฐานง่ายๆ ทางฟิสิกส์ ก่อนการขุดดิน แรงดันในดินที่เกิดขึ้นจะมีความสมดุลในทุกทิศทาง เมื่อเริ่มงานขุดดิน จะเกิดโพรงหรือช่องว่างขนาดใหญ่ในดิน ดินจะพยายามปรับสมดุลด้วยตัวเอง
ผลที่ตามมาคือ หลุม บ่อ คูน้ำที่ขุดจะเกิดดินถล่มตามมา ผู้ปฏิบัติงานที่ไม่มีการป้องกันอันตรายที่เพียงพอจะถูกทับ มักเชื่อกันว่าถ้าถูกทับทั้งตัวจนมิดหัวถึงจะเสียชีวิต แต่ความจริงคือผู้ปฏิบัติงานจำนวนมากเสียชีวิตทั้งที่ถูกฝังหรือถูกดินทับเพียงบางส่วน!!!
ภาพประกอบ: ขั้นตอนการเกิดดินถล่ม
แนวทางปฏิบัติเมื่อทำงานในหลุม บ่อ คูน้ำ
OSHA ให้คำแนะนำ แนวทางปฏิบัติ 5 ประการหลักที่ควรทำเพื่อความปลอดภัย เมื่อทำงานในหลุม บ่อ คูน้ำ ดังนี้
- แน่ใจว่ามีทางเข้าและออกที่ปลอดภัย
- หลุม บ่อ คูน้ำ ต้องมีการป้องกันดินพังทลาย
- กองวัสดุต้องนำออกนอกขอบหลุม บ่อ คูน้ำ
- สังเกตอันตรายจากน้ำและสภาพบรรยากาศ
- อย่าเข้า หลุม บ่อ คูน้ำ จนกว่าจะได้รับการตรวจสอบ
ภาพประกอบ: แนวทางการปฏิบัติเมื่อทำงานในหลุม บ่อ คูน้ำ
แนวทางการทำงานและการป้องกันที่ได้มาตรฐาน การให้ข้อแนะนำและคำเตือน รวมทั้งการฝึกอบรมที่เหมาะสมกับผู้ปฏิบัติงานก่อนทำงาน จะช่วยให้ลดความสูญเสียจากการทำงานขุดดินหรือคูน้ำและเกิดความปลอดภัยในการทำงานได้
References:
- https://www.osha.gov/Publications/osha2226.pdf
- https://www.osha.gov/dea/lookback/excavation_lookback.html
- https://www.dot.ny.gov/main/business-center/contractors/construction-division/construction-repository/excavation.pdf
- http://jordanbarab.com/confinedspace/2017/03/27/trench/
- https://www.impomag.com/safety/blog/13248100/infographic-trench-safety-tips
- utilitycontractoronline.com
- https://www.thairath.co.th/news/crime/1777853
